Volgens het CBS is een kwart van alle vrachtverkeer in Nederland gekoppeld aan de bouw: zo’n 9 miljard (!) vrachtkilometers. Daarvan wordt naar schatting 15% in binnensteden verreden. Duizelingwekkende cijfers. Een toename in het aantal binnenstedelijke bouwactiviteiten, in combinatie met onder meer strenge milieueisen en krappe bouwplaatsen, vraagt dringend om innovatieve oplossingen. Steeds meer gemeenten, bouw- en installatiebedrijven en onderzoekers zien de noodzaak hiervan in.
Utrecht heeft er een, Amsterdam ook. En Eindhoven en Rotterdam gaan er volgend jaar een inrichten; een BouwHub, een locatie aan de rand van een stad waar alle benodigde bouwmaterialen voor verschillende binnenstedelijke projecten naar toe kunnen worden gebracht. De BouwHub lijkt de nieuwe standaard te worden op het gebied van bouwlogistiek. De voordelen? Door efficiency zijn minder ritten naar de bouwplaats nodig, dus minder transportkosten. Ook kan er sneller worden gebouwd. En, niet onbelangrijk: het leidt tot minder uitstoot van CO2 en stikstof.
Dagproductie-pakketten
VolkerWessels heeft inmiddels ruime ervaring opgedaan met de eigen BouwHub in Utrecht, zegt Ron Frazer. “Leveranciers kunnen er lossen zonder wachttijden.’’ Op de BouwHub worden de bouwmaterialen, maar bijvoorbeeld ook keukens, van hun verpakkingen ontdaan. De leveringen worden vervolgens geconsolideerd tot dagproductie-pakketten en worden dan met energiezuinige vervoermiddelen en op gunstige tijdstippen naar de bouwplaats gebracht. Bouwafval en onnodig materiaal op de bouwplaats zelf gaan direct retour mee terug naar de BouwHub, waar ze weer worden verwerkt.
Gelukkig ziet de sector zelf ook dat het efficiënter en emissievrij kan”
“Wie eenmaal de voordelen van de BouwHub heeft ondervonden, wil niet meer anders”, weet Frazer intussen. “Het aantal vrachtbewegingen gaat echt omlaag, bovendien neemt de productiviteit van de bouwers met 20 à 40 procent toe.” Ook grote bouwondernemingen als BAM, Dura Vermeer en Ballast en de kleinere (onder)aannemers maken graag gebruik van de door VolkerWessels gerealiseerde BouwHub in Utrecht. Frazer: “Traditioneel wordt er vanuit de bouwplaats gedacht. In Utrecht zijn minstens twintig bouwprojecten aan de gang. Je kunt echt samen winnen als je op het gebied van bouwlogistiek een goede coördinatie voert.”
Meer werkplezier
TNO onderschrijft de voordelen van een BouwHub. Het onderzoeksbureau heeft – samen met twee hogescholen – ruim een half jaar het bouwproces van een bouwproject in Utrecht onderzocht dat gebruik maakte van deze innovatie op logistiek gebied. Conclusie: de BouwHub blijkt zeer effectief om efficiënter, schoner, goedkoper en met minder overlast te bouwen. Daarbij komt: een opgeruimde bouwplaats is essentieel voor de veiligheid van alle bouwplaatsbezoekers en verhoogt het werkplezier en de productiviteit van vakmensen.
Minder hinder
In zijn hoedanigheid als onderzoeker en lector is ook Ruben Vrijhoef zeer actief op het gebied van bouwlogistiek en ketenintegratie. Hij gelooft eveneens in de vele voordelen van de BouwHub, zoals kostenefficiency, hogere productiviteit en minder hinder voor de omgeving. Hij stelt dat er op de bouwplaats zelf ook nog veel winst te behalen valt. “Neem wandenbouwers en tegelzetters. We hebben berekend er twee tot drie uur per dag kan worden bespaard als de logistiek is geregeld via bijvoorbeeld een BouwHub. Je hoeft minder te lopen en te zoeken wanneer de bouwmaterialen worden aangeleverd met een bepaalde cadans.” Een betere (lees: meer efficiënte) bouwlogistiek leidt bovendien tot minder schade aan de infrastructuur, aldus Vrijhoef.
Vliegtuigbouw
Hij vindt bovendien dat de bouw nog kan leren van andere sectoren, zoals de detailhandel en vliegtuigbouw: in deze sectoren is al veel meer nagedacht over optimalisatie van logistieke processen. Het adagium ‘Practice what you preach’ is hem op het lijf geschreven. Hij is thuis bezig met een verbouwing. Voordat hij deze dag naar het Bouw Idee Café afreisde, heeft hij een kabelboom voor elektriciteitsdraden aangelegd, zodat de stukadoors direct aan de slag konden met waar ze voor gekomen waren: stucen. Hij is een kleine opdrachtgever, maar door die kabelboom – in de vliegtuigbouw veelvuldig toegepast – bespaart hij tijd en geld
Emissievrij
Ook Jan Robbert Albrechts van de gemeente Rotterdam gaat graag de strijd aan met onnodig bouwtransport: hij is groot voorstander van gecoördineerde bouwlogistiek. Door het grote aantal bouwprojecten in Rotterdam ziet hij echter ook een toename van het vrachtverkeer in ‘zijn’ stad: ze zorgen voor overlast en vieze lucht.
Je hoeft niet bij elk project het wiel opnieuw uit te vinden, maar de ervaring van het ene project naar het andere project meenemen”
“Gelukkig ziet de sector zelf ook dat het efficiënter en emissievrij kan. We moeten het samen met de sector oplossen.” Het lukt volgens hem alleen door betere samenwerking vanuit de hele keten, met duidelijke kaders van de overheid. Rotterdam wil het bouwverkeer terugdringen, om meer ruimte te geven aan bijvoorbeeld de fietsers in de stad. In het kader van het klimaatakkoord wil Rotterdam in 2025 een Zero Emissie Zone invoeren voor alle stadslogistiek. Om het gebruik van schoner vervoer te stimuleren, heeft Rotterdam in totaal 1,3 miljoen euro vrijgemaakt. De stad wil op deze manier koplopers belonen: zie het als een tegemoetkoming in de startinvestering. Bovendien probeert Rotterdam als opdrachtgever het thema duurzaam transport mee te nemen in de aanbestedingen.
Technische Unie
De Technische Unie, groothandel in technische installatiematerialen, is een koploper als het gaat om innovaties op het gebied van bouwlogistiek. Directeur logistiek Bart Schoonderwoerd refereert aan een bouwproject bij het Radboud Ziekenhuis in Nijmegen, vijftien jaar geleden. “Toen zijn we er mee begonnen en hadden het zo georganiseerd dat monteurs nooit hoefden te zoeken naar spullen, maar dat ze echt konden monteren. Het leverde een flinke besparing op. Die bouwstenen gebruiken we nog steeds.”
Schiphol
De Technische Unie realiseert overslagpunten aan de rand van grote steden. Vanaf deze hubs worden materialen via elektrisch vervoer aan bouwplaatsen in het centrum van die stad geleverd. Ook heeft de Technische Unie Servicepunt Schiphol Airport gerealiseerd, gelegen onder vertrekhal 3. Vanaf deze plek verzorgt de Technische Unie de logistiek van installatiematerialen en hulpmiddelen tot op de werkplek, zowel voor als achter de douane. De benodigde materialen zijn uit de verpakkingen gehaald en worden in groene kratten naar de monteur gebracht, zodat ze gelijk aan de slag kunnen.
Modulair
Verder richt de Technische Unie mobiele werkunits in voor bouwplaatsen: een inbraakwerende kast op wielen, met hijsogen en een slot. De Technische Unie plaatst deze units op strategische plekken op de bouwplaats en verzorgt het voorraadbeheer. Voor grote projecten met een lange looptijd kunnen ook voorraadcontainers worden ingezet. Met als doel dat monteurs effectief kunnen werken. Schoonderwoerd: “Elke bouw is anders, we zijn gestopt met het verzinnen van nieuwe dingen voor elke bouwplaats. We bouwen het nu modulair op.”
Bouwlogistiek is wat hem betreft niet altijd rocket science. Je kunt met kleine oplossingen veel besparen. “Je hoeft niet bij elk project het wiel opnieuw uit te vinden, maar de ervaring van het ene project naar het andere project meenemen.”
Bouw Idee Café Digital & AI design vond plaats op 15 oktober, Industrialisatie & prefab op 8 oktober, Circulair Bouwen op 1 oktober Energietransitie op 24 september enDigital Construction op 17 september.
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Bouwend Nederland.
