Wat is er aan de hand?
In de Wet natuurbescherming staat dat plannen die significante gevolgen kunnen hebben voor een Natura-2000 gebied, pas mogen worden vastgesteld als er een ‘passende beoordeling’ heeft plaatsgevonden. Denk bijvoorbeeld aan een bestemmingsplan voor nieuwe woningen of voor de aanleg van wegen.
Omdat zo’n plan al snel uitstoot van stikstof veroorzaakt en dus gevolgen kán hebben voor een nabijgelegen Natura-2000 gebied, was de volgende constructie bedacht: het PAS voorziet landelijk in maatregelen die de uitstoot van stikstof beperken. Op grond van het PAS kon alvast toestemming worden gegeven voor plannen, ook als die schadelijk kunnen zijn voor Natura 2000-gebieden. Het idee was dat de toekomstige maatregelen in het PAS de nieuwe activiteiten die stikstofdepositie veroorzaken, compenseren. Dit leek een praktische manier om Europese regelgeving uit te voeren, maar sinds de uitspraken van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, is zo’n toestemming vooraf niet meer toegestaan. Het PAS biedt volgens de rechter niet genoeg bescherming aan de Natura 2000-gebieden.
Gevolgen voor vergunde bouwprojecten
Sinds deze uitspraken bestaat grote onzekerheid over de uitvoerbaarheid van bouwprojecten. Bijna elk project veroorzaakt uitstoot van stikstof en zou in theorie dus significante gevolgen kunnen hebben voor een Natura-2000 gebied. Projecten die al zijn vergund en over een onherroepelijke omgevingsvergunning beschikken, kunnen volgens de Raad van State worden uitgevoerd. Maar de Raad van State lijkt de bevoegdheid van de overheid om de vergunning in te trekken als de vergunning is verleend in strijd met de wet, niet te hebben meegenomen in haar uitspraak. Daarnaast zal het Hof van Justitie van de EU nog uitspraak doen over de bevoegdheid/verplichting van de overheid om vergunningen wegens strijd met Europees recht in te trekken. De onzekerheid is ook in het geval van een onherroepelijke bouwvergunning dus nog niet helemaal voorbij. Houd hier rekening mee.
Gevolgen voor nieuwe projecten
Projecten die al zijn aangevraagd, maar nog niet zijn vergund, moeten aan de ‘normale’ eisen van de Wet natuurbescherming voldoen. Dit geldt ook voor alle toekomstige aanvragen. Vaak betekent dit een nadere motiveringsplicht voor de aanvrager. Er moet per activiteit worden bekeken of er mogelijk significante gevolgen voor een Natura 2000-gebied optreden. De uitkomst kan per project verschillen. Alle activiteiten die geen extra stikstof produceren, kunnen worden vergund.
Voor kleinere projecten is een nieuwe rekentool, AERIUS, bedacht om de gevolgen vooraf in kaart te brengen. AERIUS kan worden gebruikt om te kijken hoeveel stikstof een bepaald project uitstoot. De uitkomst van AERIUS kan worden gebruikt om de aanvraag te motiveren. De gevolgen van de vernietiging van het PAS voor de grote projecten zijn voorlopig onduidelijk. De regering heeft het adviescollege Stikstofproblematiek gevraagd om hierover te adviseren en de voorwaarden voor vergunningverlening uit te werken. Dit advies wordt eind september bekend. Voor de lange termijn zal het adviescollege een afwegingskader ontwikkelen waarmee toestemming kan worden verleend. Dit advies zal halverwege 2020 worden gepresenteerd.
Hoe nu verder?
De uitspraken brengen veel veranderingen met zich mee. Het systeem van het PAS werkt niet en we vallen voorlopig terug op de normale wettelijke eisen. Bij nieuwe en reeds geplande bouwprojecten zal de aanvrager moeten aantonen dat het project geen significante gevolgen heeft voor nabijgelegen Natura 2000-gebieden. Voor projecten die wel significante gevolgen kunnen hebben, moet een passende beoordeling worden gemaakt. Ook in dat geval is nog niet uitgesloten dat het project alsnog wordt gerealiseerd, dit vergt een goede onderbouwing. De bouw zit dus niet geheel op slot door stikstof, maar het wordt er niet makkelijker op.
In onze nieuwsbrief (www.wieringa-advocaten.nl/nl/nieuwsbrief) schrijven wij wekelijks over actuele onderwerpen op het gebied van bouwrecht en omgevingsrecht, ook de ontwikkelingen op het gebied van het PAS volgen wij op de voet.
Neem voor meer informatie contact op met Silvan Boer (boer@wieringa.nl) of kijk op onze website (www.wieringa-advocaten.nl).
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Wieringa advocaten.
