Dat is de vraag die Rabobank in haar onlangs verschenen ‘Sectorvisie Bouw’, met een doorkijk voor de sector richting 2040, wil beantwoorden. Aan de hand van vier transitiepaden (Water & Milieu, Circulariteit & Grondstoffen, Technologie en Personeel) biedt de bank ondernemers handvatten om zich goed op de toekomst voor te bereiden. Sectorspecialist Bouw Geert Dirkse: “Toekomst-bestendig zijn is voor bouwondernemers een vereiste, maar van mij mag het nog wel een stapje ambitieuzer. Zelf mede vormgeven aan die toekomst is toch nog mooier dan er alleen maar op voorbereid zijn?”
Meer aandacht voor water en milieu
In een tijd waarin Nederland wil ‘bouwen, bouwen, bouwen’, is ook steeds duidelijker dat nieuwbouw niet ongebreideld kan plaatsvinden. Steeds nadrukkelijker komen grenzen van natuurbescherming, biodiversiteit en klimaatadaptatie ook bij bouwers in beeld. Om te kunnen blijven bouwen zijn volgens Rabobank verlaging van CO₂- en stikstof-depositie en uitbreiding van elektrisch materieel twee nieuwe randvoorwaarden. Veel ondernemers hebben of leasen al emissieloze transportmiddelen en bouwmachines. Parallel aan deze elektrificatie ontstaat een steeds volwassener laadinfrastructuur voor sneller laden en een passende opslag(batterij)capaciteit.
In haar sectorvisie noemt Rabobank Martens en Van Oord MvO als voorbeeld. Zij zijn specialist in grootschalig grondverzet en realiseerden met hoofdaannemer BAM en opdrachtgever ProRail meerdere lichte netaansluitingen voor het opladen van elektrisch materieel op een werk te Vught. Daarnaast realiseert Martens en van Oord op haar projecten een tijdelijk laadstation door plaatsing van een grote accucontainer.
Een andere randvoorwaarde die steeds nadrukkelijker in beeld komt is volgens Dirkse water. “Om de gevolgen van hevige regenval en langdurige droogte te kunnen opvangen moeten we onze gebouwen en infrastructuur klimaatadaptiever bouwen. Dat vraagt aanpassing van bestaande praktijken en technieken, maar biedt ook veel kansen. Niet alleen voor nieuwe innovatieve toepassingen, maar ook voor bestaande zoals waterdoorlatende bestrating, retentiedaken of aanleg van grijswatersystemen.”
Zoals er de afgelopen 15 jaar grote stappen zijn gezet in CO₂- en stikstofreductie en energielabels, zo wordt ook circulariteit richting 2040 de norm”
Circulair meters maken
Dirkse wijst erop dat door schaarste aan grondstoffen en toenemende milieudruk, circulair en efficiënt gebruik van bouwmaterialen steeds actueler wordt. De sector innoveert volgens hem volop om zoveel mogelijk materialen aan het einde van hun levensduur opnieuw te kunnen gebruiken. Moeiteloos somt hij een lange rij voorbeelden op, zoals biobased isolatie, beton met minder cement, kozijnen van tweedehands hout en zand- en grindwinning uit betonpuin. Bij de succesvolle integratie van al deze toepassingen is volgens Rabobank een belangrijke rol weggelegd voor digitale tools en platforms, zoals BIM-systemen, online marktplaatsen voor gebruikte bouwmaterialen en materiaalpaspoorten met blockchain-technologie. Dirkse: “Zoals er de afgelopen 15 jaar grote stappen zijn gezet in CO₂- en stikstofreductie en energielabels, zo wordt ook circulariteit richting 2040 de norm. Overheidsdoelstellingen voor circulair en biobased bouwen zijn er al en de bijpassende regelgeving zal volgen.”
Technologie
Het derde transitiepad dat Rabobank identificeert betreft technologie. Ontwikkelingen als prefab bouwen, robotisering, datagebruik en digitalisering veranderen de aard van de bouwplaats en van werken in de bouw ingrijpend. BIM is bijvoorbeeld al redelijk ingeburgerd, evenals drones op de bouwplaats en 3D-GPS machinebesturing bij graafwerk. Rabobank ziet deze ontwikkelingen richting 2040 in hoog tempo doorzetten. Zo worden bouwplaatsen schoner, stiller en veiliger. Omdat een steeds groter deel van de productie – van woningen, maar ook van utiliteitsgebouwen en infrawerken – in fabrieken plaatsvindt, worden bouwplaatsen meer en meer montageplaatsen.
Computers kunnen niet alles, dus het blijft een topprioriteit om goed personeel aan te trekken én te behouden”
Mensenwerk
Alle technologie ten spijt, bouwen blijft mensenwerk. Ook op dat vlak ziet Rabobank grote transities. De bouwwereld, met relatief veel kleinere bedrijven, zal consolideren. Door vergrijzing, maar ook door toenemende druk te kunnen blijven voldoen aan alle eisen en benodigde investeringen of specialisaties. De sector kent straks minder, maar grotere bedrijven, waarbij de aard van veel bedrijven evolueert van uitvoerder naar een regisseur en organisator in de bouwketen. Volgens Rabobank kunnen machines en computers een uitkomst zijn voor een sector die al jaren gekenmerkt wordt door een groot personeelstekort en een stevige ‘war for talent’ . Dirkse: “Computers kunnen niet alles, dus het blijft een topprioriteit om goed personeel aan te trekken én te behouden, door bijvoorbeeld goede begeleiding, veel ruimte voor professionele ontwikkeling en meebewegen met wensen van nieuwe generaties, zoals flexibeler werktijden voor jonge ouders.”
Bekijk de infograpic Circulair en innovatief bouwen is noodzakelijk om toekomstbestendig te blijven.
Meer dan financier
Rabobank wil ondernemers niet enkel met financiering, maar ook met kennis en netwerkkansen helpen de geschetste transities te doorlopen. Bijvoorbeeld via webinars, bouwupdates, netwerkbijeenkomsten en MiniMasters. Ook via de Circulaire Economie Desk wordt kennis gedeeld over de circulaire (bouw)economie en over specifieke leningen, zoals de Rabo Groenlening en Rabo Impactlening en speciaal voor nieuwe en jonge bedrijven is er het Startup en Scale-up Team. Sectorspecialist Dirkse: “Doordat we aan tafel zitten met ondernemers én met overheids- en brancheorganisaties, weten we wat er speelt en kunnen we goed schakelen tussen verschillende lagen. Zo helpen we een toekomstgerichte bouwsector niet alleen te financieren, maar ook waar te maken.”
Dit artikel is gesponsord door Rabobank.
