Het gemiddelde dakdekkersbedrijf dat onder de vlag van de Nederlandse Dakdekkers Associatie (NDA) opereert, moet nog wennen aan de groene blik waarmee de kersverse directeur Erik Steegman naar hun handel kijkt. Steegman: “Het vergt een andere manier van doceren. Een van de eerste dingen die ik heb aangepakt, is de website. Daarop stonden vooral veel foto’s van mannen met branders. We hebben er nu een website van gemaakt waarop de nadruk minder ligt op de producten die we leveren en meer op welke richting we met onze bedrijven op moeten. Een deel van onze achterban is al langer bezig met multifunctionele daken, maar er is ook nog steeds een grote groep die werkt met langdurige contracten en pas gaat nadenken over andere functies van een dak wanneer er een renovatie aan zit te komen.”
Groen en multifunctioneel dak
Dat moet anders. Sneller vooral. En de richting die moet worden ingeslagen, is groen. Multifunctioneel ook. Daar is Steegman van overtuigd. “Klimaatverandering leidt tot hittestress in steden. En tot hevige piekbuien die een steeds groter beslag leggen op onze waterafvoer. Multifunctionele en groene daken kunnen helpen die piekbuien beter te weerstaan en zorgen bovendien voor koelere steden. Eigenlijk is water in Nederland veel te goedkoop. Het maakt het lastiger om een goed verdienmodel te vinden voor de opslag van overtollig regenwater op daken. Water waar je heel veel meer mee zou kunnen doen. Technisch is er al veel mogelijk. Er zijn al hele handige appjes waarmee je het opgeslagen water op je dak tijdig en volautomatisch kunt afvoeren. Als het gaat vriezen bijvoorbeeld. Of juist als het te warm wordt.”
Green Deal Groene Daken
Het vinden van die verdienmodellen was de start van de door Steegman geïnitieerde ‘Green Deal Groene daken’. Want gemeenten, provincies, waterschappen, bedrijven, maar ook verzekeraars verdienen allemaal iets als er minder overlast is door plotselinge tropische buien of hitte. En dus denken al die partijen mee over hoe vergroening van de Nederlandse daken een impuls kan krijgen. “Je kunt bijvoorbeeld denken aan belastingdifferentiatie”, stelt Steegman. “Woningeigenaren met een groen dak hoeven dan minder rioolrechten of waterschapsbelasting te betalen. In Amsterdam en Rotterdam zijn ze daar al ver mee. Die steden lopen echt voorop. En ook Stowa en Rioned zijn er inmiddels van overtuigd dat daken onderdeel moeten zijn van het totale stelsel van waterbeheer en -afvoer. Grind- en tegeldaken moeten wat mij betreft zo snel mogelijk worden verboden.”
Maar er is nog een lange weg te gaan, weet de ‘Dakenman van het jaar’. “Kijk, ik kom uit de ‘groen-blauwe’ wereld en snap de emotie van aannemers en gebouweigenaren. Ik heb al zo vaak meegemaakt dat eigenaren zeggen ‘een daktuin? Dat nooit meer, want het levert alleen maar lekkages op.’ Maar tegen die mensen zou ik willen zeggen: ‘Doe het anders. Doe het in één keer goed. Want dat kan heus. Maar dan moet je ons in een eerder stadium bij de plannen betrekken.”
Meerlaagse systemen
Aannemers letten bij de aanleg van een groen of multifunctioneel dak volgens Steegman nog te vaak op de garantieperiode van tien jaar. “Maar dat mag toch niet het belangrijkste criterium zijn? De meeste goed aangelegde daken gaan heus wel langer mee. Veel beter is om een groen dak te beoordelen op kwalitatieve criteria als meerlaagse systemen en de drukvastheid van de isolatie. De meeste problemen doen zich overigens binnen de eerste jaren na aanleg voor. Daar zie je de meeste juridische conflicten over ontstaan. Onvoorziene zaken, detaillering, een hovenier die met een schoffel door de dakbedekking schiet. Maar mijn ervaring is ook: als je in de eerste jaren niet tegen problemen aanloopt, dan blijft je dak ook na die periode echt wel waterdicht. Maar multifunctionele daken blijven een eigenzinnig gebied in de bouw. Het leidt daarom nogal eens tot duurkoop. Informeer dus tijdig.”
Onderhoud vraagt aandacht
“Steeds vaker zie je dat architecten minder kennis hebben over de bouwkundige aspecten van hun ontwerpen. Ik zou ze op het hart willen drukken om dan externe expertise op te zoeken. Weet waar je aan begint. Er zijn legio voorbeelden van bijvoorbeeld bomen op daken die na 20 tot 30 jaar net een tikkeltje te groot zijn gegroeid. Uit het oude VROM-gebouw werden ze om die reden in mootjes verwijderd en bij ING kwam de facilitaire dienst erachter dat het onderhoud van hun daktuin toch iets begrotelijker was dan waarop ze bij de aanleg hadden gerekend. Constructief gaat het meestal wel goed, maar het onderhoud van zulke daken vraagt om aandacht. Dat wordt nog wel eens vergeten.”
Daken met verblijfsfunctie
Toch nemen de kennis over en het tempo van de vergroening van daken in rap tempo toe, constateert Steegman. “Nu er weer wordt gebouwd, groeit ook het aantal multifunctionele en groene daken. En dan gaat het heus niet meer alleen om sedumdaken. Die zie je eigenlijk alleen nog maar in heel grote oppervlakten. Nee, de trend naar daadwerkelijk multifunctioneel is echt ingezet. Dan praat je dus over groene daken met een verblijfsfunctie en waterbuffering en energieopwekking door zonnepanelen. Dat kan allemaal prima worden gecombineerd. En het heeft na de crisis een enorme vlucht genomen.”
Verschillende disciplines
Betekent die trend ook dat dakdekkers en hoveniersbedrijven steeds verder integreren? Dat de bedrijven die zijn aangesloten bij de NDA steeds vaker een totaalpakket aanbieden? “Dat zie ik nog niet”, zegt Steegman. “Daarvoor zijn de disciplines ook te verschillend denk ik. Dakdekkers maken een dak voor een bepaalde periode waterdicht. Zeg 10 of 20 of 30 jaar. En dat kan overigens al heel erg duurzaam. Voor de inrichting van groene of multifunctionele daken tekenen toch vaak hoveniersbedrijven. En die zijn dan vaak ook nog gespecialiseerd in daktuinen, dat is echt een ander stiel dan een gewone tuin. Ik zie wel steeds meer en betere samenwerking, maar van een echte integratie is geen sprake. Het is toch meer van ‘schoenmaker, houd je bij je leest’.”
Besparing investeren in nieuw dak
En op andere gebieden? Zijn er al dakdekkersbedrijven die ook zonnepanelen kunnen aanleggen? “Nee, ook nauwelijks. Althans, ze kunnen de rekken waarop de panelen liggen, stellen en verankeren, maar daar blijft het bij. De daadwerkelijke installatie gebeurt toch nog door installatiebedrijven. Wat ik daar wel zie is dat installatiebedrijven slecht samenwerken met dakdekbedrijven. Ik kom nog wel eens installateurs van zonnepanelen tegen die hun klanten niet adviseren om ook goed te kijken naar de dakconstructie of -isolatie. Ze zijn bang dat de kosten dan te hoog oplopen en ze de klus daardoor mislopen. Terwijl ik ook voorbeelden ken waarbij een VVE een deel van de energiebesparing die zonnepanelen oplevert, investeert in een nieuw dak en de isolatie. Zo zou het moeten, want het scheelt lekkages en reparaties achteraf. Ik blijf daar op hameren.”
Echt circulair bouwen
Toch voelt Steegman zich geen roepende in de woestijn. “Al mijn voorbeelden en zienswijzen worden door een steeds grotere groep mensen erkend en nageleefd. Ik zie echt een beweging in de markt. Daar waar het vroeger altijd maar zo goedkoop mogelijk moest, zie je nu dat steeds meer aannemers beseffen dat we echt circulair moeten gaan bouwen en dat groene en multifunctionele daken daarbij horen. En dat je dat dan maar beter meteen goed kunt aanpakken dan het laten uitdraaien op schade in te toekomst. Want dan heb je een veel groter probleem.”
Meer over gevels en daken >>
Lees ook:
Polderdaken moeten Zuidas minder nat maken
