Op 1 januari 2024 is het eindelijk zover: de ingangsdatum van de Omgevingswet. Daarmee treedt ook de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking. “Door deze wet wordt de rechtspositie van de consument verbeterd. Althans, daar is het in 2014 mee begonnen”, zegt KOMO-directeur Ton Jans.
Pak het op, laat het niet aankomen op december 2023”
De gebouwen waarin wij wonen en werken, moeten veilig, gezond, bruikbaar en duurzaam zijn. De Wkb heeft als doel om te waarborgen dat gebouwen aan alle wettelijke regels voldoen. De bouwer is hier zelf verantwoordelijk voor, terwijl een kwaliteitsborger onder de Wkb controleert of daadwerkelijk aan de regels is voldaan.
Digitalisering van de bouw
De hoofdaannemer is voor een periode van twintig jaar aansprakelijk voor de prestaties van het bouwwerk. “Als blijkt dat er iets mis is, moet de bouwer vanaf 1 januari kunnen bewijzen dat hij goed werk heeft geleverd”, zegt Jans. “Dat kan alleen wanneer je het hele proces – van ontwerp tot en met de oplevering – goed hebt gedocumenteerd. Met andere woorden: om eigen risico’s te managen, moet de aannemer een goed dossier opbouwen. Dat gaat niet langer met pdf-bestanden maar moet slimmer: een compleet digitaal, eenvoudig te raadplegen dossier van een bouwwerk.”
Gebruiksvriendelijke software
In het kader van de Wkb heeft stichting KiK de KiK-tool ontwikkeld, een gebruiksvriendelijke softwareapplicatie. Hier is volgens Jans zo’n vijf jaar aan gewerkt, in nauwe samenwerking met ontwikkelaars, voorschrijvers, bouwbedrijven en kwaliteitsborgers. Met de KiK-tool kan de kwaliteitsborger – als hoofdgebruiker van het instrument – een risicobeoordeling en een borgingsplan van het bouwplan maken. De ontwikkelaar, architect, aannemer en andere belanghebbende partijen kunnen overigens ook gebruikmaken van de tool.
Prestatieladder als leeswijzer
Kwaliteitsborgers mogen na invoering van de Wkb ‘leunen’ op bestaande vormen van kwaliteitsborging, zoals KOMO-certificaten. Dat scheelt tijd en geld, aldus Jans. Om dat mogelijk te maken, is aan de KiK-tool de zogenaamde Wkb-prestatieladder gekoppeld. Deze ladder – een initiatief de Vereniging Kwaliteitsborging Nederland (VKBN) – is ontwikkeld om de kwaliteitsregelingen in de bouw en installatietechniek onafhankelijk en geharmoniseerd te kunnen waarderen. Anders gezegd: deze ladder kan worden beschouwd als een nationale geharmoniseerde werkwijze. Hij is te gebruiken als een ‘leeswijzer’ voor iedere kwaliteitsborger en elk instrument (zoals de KiK-tool).
De prestatieladder maakt onderscheid in voorwaarden aan materialen en producten en voorwaarden aan het bouwproces. Wanneer aan beide groepen voorwaarden is voldaan, is de hoogste trede op de ladder haalbaar (en dus de grootste risicovermindering).
Digitaal stelsel
Jans pleit voor een centraal digitaal stelsel waarin alle relevante kwaliteitsdata in gebouwen – bijvoorbeeld van KOMO – zijn vastgelegd. Met een digitaal stelsel zijn data makkelijk traceerbaar. “Dat kan heel handig zijn”, aldus Jans. Als voorbeeld noemt hij het instorten van een bollenplaatvloer bij een parkeergarage in Eindhoven, zes jaar geleden. “De reflex was dat in alle Nederlandse gemeentes ambtenaren de opdracht kregen om lopende bouwprojecten en vergunningaanvragen te checken op toepassing van zo’n vloer. Daar zit heel veel tijd en geld in. Heb je de beschikking over een database waar gegevens van alle gebouwen in staan, dan kun je met één druk op de knop precies zien waar die bollenplaatvloeren in verwerkt zijn of worden.”
Versneld digitaliseren
Namens KOMO ondertekende Jans op 23 maart het digiAkkoord tijdens het Ketenstandaard Congres 2023. In dit akkoord spreken ketenpartners af om samen de versnelde digitalisering en ketenoptimalisatie in de gebouwde omgeving te gaan realiseren. Alle ketenpartners in de bouw hebben immers te maken met forse maatschappelijke opgaven, zoals energietransitie, klimaatadaptatie, tekort aan woningen en emissieloos en circulair bouwen. Deze opgaven kunnen alleen maar gerealiseerd worden als dat op een slimme, datagedreven manier wordt gedaan.
In 2019 is het initiatief digiGO gestart, met als voorlopige mijlpaal het digiAkkoord. Jans: “Het congres kende een enorme dynamiek, de stemming was positief. Iedereen besefte ook dat versneld digitaliseren noodzakelijk is.”
Relevant voor hele bouwketen
KOMO’s bijdrage aan het akkoord is het gratis ter beschikking stellen van data. KOMO (en KiK) beschikken immers over data die relevant zijn voor de hele bouwketen. Denk aan gebouwbeheersystemen, objectinventarisatie, demontage en hergebruik. De KOMO-systematiek omvat ruim 4.600 certificaathouders die allemaal gevalideerde kwaliteitsdata genereren. Jans: “Tot op heden gebruiken we die data alleen maar om certificaten te verstrekken. Zonde, want die data zijn ook heel relevant voor onder meer ontwerp- , inkoop- en beheerfase van gebouwen.”
'Maak haast met digitalisering'
Digitalisering is daarom een van de belangrijkste punten op de bouwagenda. Grote bedrijven zijn intussen goed voorbereid op de Wkb en hebben digitale dossiervorming van een gebouw intussen omarmd. Bij de kleine bedrijven valt op dat gebied nog veel te winnen. Jans roept achterblijvers in de bouwsector op om haast te maken met digitalisering. “Pak het op, laat het niet aankomen op december 2023 zodat iedereen goed voorbereid is op de Wet Kwaliteitsborging en er efficiënter en effectiever gebouwd kan worden.”
Dit artikel is gesponsord door KOMO.
