“Geen innovatie zonder realisatie. Doen dus”. Het zijn de woorden van eigenaar Volker Ruitinga van Vertico. Dit Amersfoortse bedrijf is een van de pioniers op het gebied van 3D beton printen. Vertico trok in 2018 wereldwijd de aandacht met het printen van een topologische brug in Gemert, in opdracht van de universiteit van Gent. Ruitinga: “Een van de grote voordelen van 3D beton printen is de vormvrijheid, bovendien leidt het tot een materiaalreductie tot wel 60%. En daarmee dus ook een reductie van de CO2 uitstoot.”
Nederland loopt voorop
Nederland loopt volgens Ruitinga voorop als het gaat om 3D beton printen. “Vier commerciële partijen houden zich hiermee bezig, verder zijn er twee universiteiten die er onderzoek naar doen. We doen het als land goed vergeleken met de rest van de wereld.”
Het grote voordeel van 3D printen is dat je alleen gebruik maakt van materiaal dat je nodig hebt”
De bouw kan bij deze moderne techniek uitstekend gebruikmaken van tweedehands robots, met name afkomstig uit de automotive industrie. Die robots zijn prima, net als machines die beton verpompen. Vertico maakt zelf ook gebruik van tweedehands robots. Grootste bottleneck is de software, maar ook die ontwikkelingen gaan snel. Vertico springt in elk geval in op de digitale transformatie. Een compleet huis printen in 3D is geen reëel doel, maar de rol van digital construction in het bouwproces zal sowieso toenemen.
Als er maar een robot staat
Aectual, opgericht door Hans Vermeulen, is een ander Nederlands bedrijf dat de wereld wil veroveren met 3D Printing. Aectual print bijvoorbeeld vloeren, gevels en trappen in 3D met materiaal dat onder meer bestaat uit lijnzaadolie. “Het grote voordeel van 3D printen is dat je alleen gebruik maakt van materiaal dat je nodig hebt. Het is duurzaam en circulair, bovendien maak je geen afval. Het mooie is: je ontwerpt iets in Amsterdam, maar kunt het vervolgens laten maken waar de klant is. Overal ter wereld dus, als er maar een robot staat.”
Aectual is intussen op vier continenten actief, aldus Vermeulen. Ook hij gelooft in samenwerking. “We moeten het met de hele keten doen.”
Spraakmakende architectuur
Betonfabrikant Bruil, een familiebedrijf dat ruim 110 jaar bestaat, houdt zich sinds kort ook bezig met 3D beton printen, zegt commercieel manager Gerard van Engelenburg van Bruil. “Digital construction biedt zoveel voordelen, onder meer op het gebied van efficiency, veiligheid en duurzaamheid.” Met Bruil 3D beton printen biedt het bedrijf de mogelijkheid om spraakmakende architectuur te realiseren. Het bedrijf richt zich op het seriematig 3D-printen van unieke gevel- en sierelementen. Zo kan bijvoorbeeld een gevelbeeld worden gemaakt die op de traditionele manier onhaalbaar was. 3D beton printen is efficiënter in materiaalgebruik, bovendien kunnen elementen met zeer korte levertijden worden gerealiseerd. Op het dieptepunt van de financiële crisis besloot Bruil te kiezen voor dit innovatietraject, om niet langer afhankelijk te zijn van de economische recessies. Van Engelenburg: “We hebben als bedrijf heel bewust de keuze voor 3D beton printen gemaakt.” Het leidde tot een ander business model: jarenlang was het bedrijf met het verkopen van zoveel mogelijk beton, terwijl 3D printen juist gericht is op materiaalbesparing.
Innoveren doe je niet alleen
Net als Ruitinga vindt Van Engelenburg dat je innoveren niet alleen doet. Beide heren zijn het er over eens dat de bouw nog steeds conservatief is als het gaat om digitalisering. Digitale vertaling naar de productieomgeving vindt nog veel te weinig plaats. Van Engelenbrug: “We hebben elkaar hard nodig om die stap te maken. Slim samenwerken, daar gaat het om.”
Slim samenwerken, daar gaat het om”
De bouwwereld roept zelf vaak het hardst dat ze niet innovatief zijn, toch ziet Herman van Bolhuis BouwLab R&Do genoeg innovaties in de bouw voorbij komen. BouwLab R&Do is opgericht om innovaties en technische mogelijkheden te onderzoeken en direct laagdrempeling toepasbaar te maken binnen de bouw. 3D Printing is daar een goed voorbeeld van, zegt Van Bolhuis. Zijn stelling: pionieren kun je het beste in teamverband. “Wat mij opvalt is dat de bouwwereld nog steeds een gesloten wereld is, met veel concurrentie. Innovaties genoeg, onder meer op het gebied van digital construction. Maar er wordt te weinig kennis gedeeld. Dat moet anders. Niet samenwerken is geen optie.”
Deel van het proces
Op de vraag van voorzitter Maxime Verhagen van Bouwend Nederland of de Nederlandse bouwsector innovatieve technieken als 3D beton printen al heeft omarmd, schudden de vier panelleden met hun hoofd. Maar ze zijn hoopvol, onder de voorwaarde dat er slim wordt samengewerkt door partijen in de gehele bouwketen.
Digital construction is straks een deel van je proces”
Ruitinga vindt dat opdrachtgevers in de aanbestedingen wel meer open mogen staan voor innovaties. Van Bolhuis: “Laten we de vraag van Verhagen eens omdraaien: gaan we de rest van ons leven door met of zonder 3D printen? Vergelijk het maar met de vraag die je in de jaren tachtig kon stellen over computers. Een aantal mensen dacht toen: het zal mijn tijd wel duren. Deze bedrijven heb je nu ook. Zij zeggen: het zal mijn tijd wel duren. Die bedrijven bestaan straks niet meer. Digital construction is straks een deel van je proces.”
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Bouwend Nederland.
