‘Vandaag besteld, morgen in huis’. Een bekende slogan waar webwinkels als Bol.com en Wehkamp zich mee profileren. In de crisis hadden leveranciers van bouwmaterialen deze tekst ook gemakkelijk kunnen voeren. Maar die dagen zijn voorbij. Voorraden slinken, orderportefeuilles zitten propvol en verkopers hoeven vrijwel niet meer de weg op om opdrachten te werven. Nu al bezig zijn met 2019 is geen uitzondering meer. Veel leveranciers kunnen de vraagexplosie bijna niet meer aan. Met als gevolg dat levertijden langer en langer worden. Moeten ze misschien de slogan ‘Vandaag besteld, over drie maanden in huis’ gaan voeren?

Drie maanden wachten op heipalen, bakstenen en trappen

Woningbouwers hoeven (gelukkig) bij de inkoop van alle bouwmaterialen geen rekening te houden met een levering van drie maanden, maar wel bij veel. Zo kunnen bij heipalen, bakstenen, trappen, glas, isolatiemateriaal en kozijnen de levertijden tot drie maanden oplopen, blijkt uit een rondgang die Cobouw deed onder brancheverenigingen en leveranciers. Bij vloeren zijn zelfs levertijden van 20 weken mogelijk. Bij andere materialen, zijn de levertijden minder lang, maar moet er ook rekening worden gehouden met een paar dagen (hout en dakpannen) tot enkele weken (buitendeuren, isolatieglas).

“Naar mijn gevoel worden de levertijden alsmaar langer”, zegt directeur Bas Moens van Bouwbedrijf Aan de Stegge Roosendaal, gefrustreerd. “Laatst hadden we voor een project kunststof kozijnen nodig, die we eind oktober hebben besteld. We kregen te horen dat de kozijnen pas in week 25 volgend jaar geleverd kunnen worden. Dan praat je dus over levertijden van 33 weken! Dat heb ik nog nooit eerder meegemaakt. Ik weet niet of dit ligt aan deze specifieke leverancier, maar zo zie je wel hoe overspannen de markt is.”

Producenten zitten al aan hun maximum

Toch ligt de crisis al een tijd lang achter ons en is er al een jaar lang sprake van drukte. Je zou zeggen dat leveranciers inmiddels de tijd hebben gehad om hun productiecapaciteit op te schroeven en aan de groeiende vraag te voldoen. Of is dit te makkelijk gesteld? “Wij kunnen jaarlijks maximaal 75 miljoen bakstenen produceren. Afgelopen maandag hebben we dit aantal al bereikt, we zitten dus aan ons maximum’’, legt verkoopdirecteur Marc van Rijn, van bakstenenfabrikant Caprice uit. ‘‘We zouden heel graag meer willen produceren, maar dat kunnen we niet. Onze capaciteit is gewoon niet groter. We kunnen wel extra mensen aannemen om in onze fabrieken te werken, maar dat heeft geen zin. Want we hebben niet genoeg ovens. Het enige wat we kunnen doen is hier goed met onze klanten over communiceren.”

Volgens Van Rijn is dit een probleem waar de hele bakstenenbranche mee te maken heeft. Maar een extra fabriek openen dan? “Dat is een investering van zo’n 35 miljoen, dat doe je dus niet zomaar”, stelt Arie van Zadelhoff, commercieel directeur van Daas Baksteen Zeddam. Dit bedrijf kan maximaal 115 miljoen stenen per jaar produceren en haalt dit aantal makkelijk. “Ik zou nog veel meer kunnen verkopen, maar dat kunnen we gewoonweg niet aan.”

Personeel is ook schaars

Andere leveranciers van bouwmaterialen bevestigen dit beeld. “In de crisis hebben fabrieken hun deuren gesloten en de productiecapaciteit flink teruggeschroefd. Nu wordt de capaciteit weer zo goed als het kan opgekrikt, maar daar gaat natuurlijk tijd overheen. Producenten kunnen wel meer machines aanschaffen, maar er moet ook voldoende gekwalificeerd personeel zijn om deze te kunnen bedienen. En personeel is ook schaars”, verklaart Jaap Estié, directeur van de ondernemersorganisatie voor funderingswerken NVAF. Hans van Wensen, algemeen directeur van trappenfabriek Vos, vult aan: “Een nieuwe fabriek openen zou op zich kunnen. Maar waar haal je vijftig personeelsleden vandaan die daar gaan werken? Dat is op dit moment niet te doen.”

Stilleggen werk levert irritatie op

Hoe dan ook, de vertraagde levertijden leveren bouwers veel problemen op. Verhalen over het stilleggen van werkzaamheden en vertragingen zijn aan de orde van de dag. Ook Bas Moens is geregeld gefrustreerd als hij weer eens te horen krijgt dat materiaal niet op tijd geleverd kan worden. “Het ergste is als we projecten moeten stilleggen. Dat wil je voorkomen, want dan kun je vertragingen oplopen. Bij zo’n vijf à zes bouwprojecten hebben we inmiddels zo’n twee maanden vertraging gehad.”

Ook de hoog oplopende prijzen zorgen voor veel irritatie bij bouwers. “Laatst kregen we een brief van een leverancier dat ze per 1 januari de prijzen opschroeven. Ik snap wel dat ze iets omhoog gaan, maar met een percentage van 11 tot 15 procent, dat begrijp ik echt niet. Dan heb je als aannemer een groot probleem.”

Voorlopig houdt de gekte nog aan

Uitzicht op betere tijden lijkt er voorlopig niet. Bijna alle leveranciers en brancheverenigingen die Cobouw sprak, geloven dat de overspannen markt en daarmee de langere levertijden nog wel even aanhouden. Sommigen stellen zelfs dat het allemaal nog erger wordt. Zo denkt Van Rijn, van bakstenenfabrikant Caprice, dat de levertijden van bakstenen wel eens kunnen oplopen tot vier maanden. “De markt blijft alleen maar groeien. En omdat de productiecapaciteit hetzelfde blijft, zullen de levertijden blijven oplopen.” Een vloerenproducent, die niet met naam en toenaam in de krant wil, waarschuwt stellig dat we ‘nu nog maar aan het begin staan en dat echte drama’s nog komen’.

Ewald van Hal directeur van de vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek (KNB) is ook bang voor flinke tekorten in de toekomst. Volgens hem is de overspannen markt niet de grootste oorzaak hiervan, maar ligt het vooral aan het gebrek aan investeringen in de Nederlandse markt. “Buitenlandse eigenaren halen de productie van veel bouwmaterialen, zoals dakpannen en bakstenen, steeds vaker naar het buitenland. Wanneer we dan hard de behoefte hebben aan bepaalde materialen, staan we achter in de rij.”

Buitenlandse eigenaren halen de productie van veel
bouwmaterialen, zoals bakstenen, naar het buitenland.

Advies: bestel op tijd

Maar kunnen leveranciers en bouwers dan helemaal niets doen om dit probleem te tackelen? “Jawel, je ziet nu al dat er op de huidige situatie ingespeeld wordt. Er wordt in offertes en in de planningen rekening gehouden met de langere levertijden. Daardoor kunnen problemen met opdrachtgevers zoveel mogelijk worden voorkomen”, legt André van den Engel, adjunct directeur van Vebidak en hoofd technische zaken uit. Daarnaast moeten bouwers simpel gezegd gewoon op tijd inkopen, zeggen de leveranciers en brancheverenigingen tegen Cobouw. “Elke aannemer weet dat het druk is op de markt en dat ze hun spullen op tijd moeten bestellen. Als ze dat doen, is er echt geen sprake van een probleem”, adviseert Ton Pielkenrood, directeur BFBN (Bond van Fabrikanten en Betonproducten).

Bas Moens laat weten dat hij de laatste tijd inderdaad zo snel mogelijk probeert te bestellen, maar dat dit er wel voor zorgt dat hij veel projecten pas later kan starten. “In sommige aanbestedingen staat dat je verplicht binnen drie maanden moet beginnen met bouwen. Dat redden we soms echt niet. In sommige gevallen zijn we al blij dat we het binnen vier maanden halen. Hoe leg je dat aan je opdrachtgever uit?”, stelt hij.

'Meer standaardisatie zou een oplossing zijn'

Voor Moens zijn de opgelopen levertijden nog te behappen, omdat hij geïnvesteerd heeft in vaste partners. “Die denken met ons mee of zorgen dat ze een productielijn voor ons reserveren. Bouwers die dit niet hebben gedaan, hebben nu écht een probleem.”
Als het aan Moens lag, zou hij graag zien dat de productiecapaciteit omhoog geschroefd wordt. Maar hij snapt wel dat leveranciers dit niet zo snel doen. “Een andere oplossing is, denk ik, gaan naar meer standaardisatie en minder maatwerk. Dat kun je sneller voor meer voorraden zorgen, want je hebt minder controle en uitvoerwerk nodig. Dan kun je veel makkelijker gaan produceren”, besluit hij.

Levertijden, klik op materiaalsoort en zie de laatste stand van zaken

Heipalen: Zo’n 3 maanden. In betere tijden waren de wachttijden een
paar weken.
Bakstenen: 2- 3 maanden. In de crisis waren er helemaal geen levertijden.
Dakpannen: Enkele dagen tot maximaal een week.
Isolatiemateriaal PIR: ± 3 maanden. Voorheen waren de levertijden enkele dagen.
Buitendeuren: zo’n drie- tot vier weken.
Trappen: ± 2-3 maanden. Voorheen geleverd in maximaal 2 weken.
Naaldhout: Paar dagen (2) . Voorheen meteen geleverd.
Glas: 2-3 weken. Voorheen 1 a 2 weken. isolatieglas: 2-3 weken
Kunststof kozijnen: 2-3 maanden en in sommige gevallen langer. In de crisis
waren de levertijden maximaal 6 weken.
Vloeren: 6-20 weken.

*Cobouw sprak voor dit overzicht diverse leveranciers en brancheverenigingen.
De levertijden zijn gemiddelden, bij de ene leverancier kunnen ze dus langer of korter zijn dan bij de ander. Klik op de links voor meer informatie over de levertijden van de materiaalsoorten. 

Waarom de levertijden nog wel eens verder
kunnen oplopen:
- Woningtekort is voorlopig nog niet opgelost.
- Er staan nog veel woningbouwprojecten op de planning.
- Toegenomen vraag naar speciale materialen, zoals isolatieglas.
- Veel buitenlandse eigenaren halen de productie van bouwmaterialen, zoals dakpannen, naar het buitenland. Er wordt weinig geïnvesteerd in de Nederlandse markt.
- Weinig mogelijkheden voor leveranciers om hun productiecapaciteit op te schalen, vanwege onder andere het gebrek aan personeel. Maar de vraag blijft wel stijgen.