Met het hijsen van twee collectieve luchtwarmtepompen werd begin deze maand een bescheiden feestje gevierd op het dak van het Rivierenhuis: het was de eerste grote stap naar het geheel all-electric maken van dit wooncomplex. Bijna alle partijen die betrokken zijn bij dit grootschalige project, waren aanwezig: eigenaar en opdrachtgever Eigen Haard, hoofdaannemer Hemubo Bouw, DOOR architecten en Stadsdeel Amsterdam Zuid. In een later stadium wordt het hele dak vol gelegd met zonnepanelen.
De metamorfose van het Rivierenhuis is een prachtig project om aan te werken, zegt Fred Springintveld, projectontwikkelaar Renovatie & Groot Onderhoud bij Eigen Haard. “Het ambitieniveau ligt heel erg hoog. Er is gekozen voor het meest circulaire en duurzame scenario.”
Iconisch gebouw
Het Rivierenhuis is een iconisch gebouw dat zestig jaar geleden werd gebouwd, naar een ontwerp van architect J. Schippers. De naam van het L-vormige gebouw is ontleend aan de straat waaraan het destijds lag: de Rivierenlaan, later omgedoopt tot de President Kennedylaan. Het gebouw is ooit bedacht en ontworpen voor de huisvesting van (alleenstaande) studenten en leraren.
Het complex omvatte 320 woningen van circa 40 vierkante meter, waarvan 24 onzelfstandige HAT-woonheden op de kop van het gebouw (bewoners deelden douche en toilet). De HAT’jes verdwijnen, aldus Springintveld. “We bouwen 22 volwaardige woningen terug. De teller komt daarmee op 318. Naast de bestaande kapper komen er drie bedrijfsruimten bij, de invulling is nader te bepalen. Ook komt er nog een ontmoetingsruimte bij.”
Het Rivierenhuis krijgt ook weer een frisse uitstraling. In de gevel zaten fletse panelen, maar de oorspronkelijke donkerblauwe kleur komt weer terug.
Gekozen voor circulaire renovatie
Sinds 2011 zijn verschillende plannen geopperd met het Rivierenhuis. Van sloop nieuwbouw en deels sloop nieuwbouw tot renovatie en uitruilen met een andere corporatie. In 2019 is besloten om het Rivierenhuis met een collectief te gaan verduurzamen. Het gaat onder meer om Hemubo, DOOR architecten en Alba Concepts. Er zijn allerlei werkgroepen opgericht, ook de bewonerscommissie was en is er vanaf het begin nauw bij betrokken.
Verschillende scenario’s zijn de revue gepasseerd, uiteindelijk is gekozen voor een circulaire renovatie en een aardgasvrij gebouw, vervolgt Springintveld. Dat betekent dat de gasketelinstallatie is vervangen door collectieve warmtepompen. Zo’n 130 van de 320 bewoners keren na afronding van dit project terug naar het Rivierenhuis. Springintveld: “Ze komen in principe terug in een nieuwbouwwoning, want nagenoeg het gehele complex wordt gestript: alleen het betonnen casco en de gevel blijft staan.”
Dik isolatiepak
Door optimale isolatie krijgt het complex als het ware een gloednieuwe, ademende jas. Springintveld: “We gaan een dik isolatiepak tegen de binnenmuur plaatsen. Dat betekent dat de typerende bakstenen verwijderd moesten worden. In de nieuwe situatie komen er minerale steenstrips. De welstandcommissie moest nog wel overtuigd worden, want het Rivierenhuis is een Orde 2-pand. In principe moeten dezelfde bakstenen weer terug.”
Een Orde 2-pand is weliswaar geen monument, maar levert wel een belangrijke bijdrage aan het stadsbeeld: vanwege de architectonische kwaliteit, hun plaats in de stedenbouwkundige structuur of als toonaangevend element in de gevelwand. Springintveld: “Leden van de welstandcommissie is uitgelegd waarom we voor deze manier hebben gekozen. Het was een open gesprek. Minerale steenstrips zien er heel strak uit, terwijl de oude bakstenen rabberig waren: rafelig, een handvorm steen, typerend voor het Rivierenhuis. We hebben nu steenstrips laten ontwerpen die op die oude bakstenen lijken. En eerlijk: ik zie geen verschil.”
Herbruikbare wanden
Alle woningen in het Rivierenhuis krijgen vloerverwarming. Springintveld: “Bij gebruik van warmtepompen heb je in de regel grote lage temperatuur radiatoren nodig, maar elke vierkante meter telt bij een woning van veertig vierkante meter. Omdat we de deklaagvloeren toch weghalen, kunnen we vloerverwarming aanbrengen.”
In de zoektocht naar woningscheidende wanden en binnenwanden is uiteindelijk gekozen voor Faay. “De wanden van Faay hebben talloze voordelen. Het belangrijkste is dat ze veel milieuvriendelijker zijn dan de traditionele metal stud-wanden. Bij de productie van staal komt veel CO2-vrij. Deze wanden nemen zelfs CO2 op. Bovendien zijn de wanden herbruikbaar.”
3766 keer naar Parijs vliegen
Ook voor Hemubo is de grootschalige renovatie van het Rivierenhuis een prachtklus, zegt projectleider David Rinaldi. Circulariteit, duurzaamheid, sociaal renoveren: alles komt in dit project samen. Rinaldi: “De voorbereiding heeft lang geduurd, maar de samenwerking met alle betrokken partijen ervaren wij als heel erg prettig.”
Bij de planvorming is heel erg gestuurd op CO2- reductie, benadrukt Rinaldi. “Ten opzichte van een traditionele renovatie reduceren we 538 ton materiaal gebonden CO2-uitstoot, bovendien slaan we 832 ton CO2 op. Ik vind het altijd verhelderend om die reductie van 538 ton te duiden. We hebben berekend dat deze reductie gelijk staat aan de uitstoot van 3766 keer naar Parijs vliegen of 14.500 Big Macs eten. De 832 ton opgeslagen CO2 staat gelijk aan de uitstoot van 120 keer rondom de aarde rijden met een gemiddelde auto. Als je de reductie en opslag bij elkaar optelt, kom je op 1370 ton CO2: dat is weer gelijk aan negen jaar elektriciteitsverbruik van honderd Nederlandse huishoudens.
Bij de gedeeltelijke ontmanteling van het pand is bovendien goed gekeken naar herbruikbaarheid van materialen: alles wat eruit gaat, moet in principe een nieuwe bestemming krijgen. “In principe blijft alleen het betoncasco staan, de rest wordt nagenoeg volledig gestript. We laten toch een aantal kozijnen zitten, omdat die nog goed genoeg zijn. Ook gaan we dertig toiletten en wastafels hergebruiken.’’
Drie jaar voorbereiding
Als afbouwbedrijf is Vellinga Project Realisatie nauw betrokken bij de renovatie van het Rivierenhuis. Het bedrijf plaatst alle Faay-wanden (ca. 17.000 vierkante meter), verzorgt de afwerking ervan (ca. 34.000 vierkante meter), plaatst in samenwerking met Berkvens bijna 2000 stuks kozijnen en binnendeuren, plaatst de plafonds in de natte ruimten en werkt alle leidingen in het gebouw af met prefab MDF-koven. Samen met Eigen Haard en Hemubo Bouw is Vellinga Project Realisatie drie jaar intensief bezig geweest met de voorbereiding van dit project, een van de grootste biobased renovatieprojecten in Nederland.
Het afbouwbedrijf werkt al jaren samen met Faay, zegt eigenaar Taco Vellinga. “Vanwege circulariteit zijn de biobased wanden van Faay upcoming. Steeds meer opdrachtgevers vragen er ook naar. De wand is prefab, er zitten voorgeproduceerde leidingschachten in voor de installaties. Wanneer de wand staat, kunnen de elektricien en stukadoor gelijk achter ons aan. Op deze manier maak je een enorme versnelling in het proces. Ander voordeel is dat ze schroefvast zijn en je dus overal in de wand kan bevestigen. De grondstoffen zijn iets duurder dan de traditionele wanden, maar door het tempo dat je kan draaien, win je veel tijd, dus kostenbesparend. En, niet in de laatste plaats, het is de meest duurzame wand die op dit moment wordt verkocht.” Als alles volgens planning verloopt, is de renovatie van het Rivierenhuis medio september 2025 afgerond.
Dit artikel is gesponsord door Faay.
