Twee doden per jaar. Vier keer blijvend letsel per twaalf maanden. Elke 365 dagen 35 ernstige ongevallen.

Rolsteigers. Schilders, gevelbouwers en onderhoudsaannemers maken er gretig gebruik van. Tienduizenden rolsteigers ‘rollen’ door de straten.

Ze zien er onschuldig uit, maar geregeld gaat het mis. Meestal zijn ze onaf. Ontbreken schoren. Met kantplanken die moeten voorkomen dat hamers op voorbijgangers belanden is het nog slechter gesteld.

“Zelden is een rolsteiger volgens de regels opgebouwd”, weet Peter Hecker van de Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- en Betonbekistingbedrijven (VSB).

Dat is misschien wel zo, bijt Fulco de Vente van zich af, maar “niemand doet dat met opzet.” De Vente is secretaris bij OnderhoudNL, in dit verband de grootste belangenbehartiger van rolsteigergebruikers zou je kunnen zeggen. En anders: van de 'brokkenmakersclub.'

Hij verdedigt: “De meeste vaklieden bouwen rolsteigers naar eer en geweten op. Wie wil er nou van een steiger aflazeren? Bovendien is het opbouwen van een rolsteiger geen corebusiness van diegenen die ermee werken.”

Hoe dan ook. Vanaf 1 januari 2018 ziet de Inspectie SZW strenger toe op valgevaar. Tijdens het gebruik, maar ook tijdens de opbouw. En dat is nieuw.

Altijd randbeveiliging

“Wat er precies gaat veranderen? Het uitgangspunt is dat de randbeveiliging van een platform, (minimaal heupleuningen) altijd is aangebracht voordat een volgend platform tijdens de montage of demontage van een rolsteiger wordt betreden”, legt een woordvoerder van de Inspectie SZW uit.

“Nooit meer los staan op een vloertje dus? Precies.”

Fabrikanten (Altrex, ASC, Custers, Layher en Skyworks) hebben zich goed voorbereid op de nieuwe regels. Het balletje begon ongeveer vijf jaar geleden te rollen toen Layher, een Duitse fabrikant, ineens met een veilig opbouwsysteem op de markt kwam.

“Dat is mooi en veilig”, dacht de Nederlandse inspectiedienst, "dat gaan we gebruiken". En dus volgde er een gesprek met de industrie. Uitkomst? Alle producenten zouden de tijd krijgen om met oplossingen te komen.

Dat is gebeurd. Tot zover geen probleem. Toch ziet niet iedereen op de nieuwe regels te wachten. Al staan ze al sinds 2016 aangekondigd in het A-blad voor rolsteigers.

“Nieuwe verplichtingen? A-bladen hebben helemaal geen formele status”, reageert een getergde De Vente namens OnderhoudNL.

“Extra leuningen? Dat klinkt als een verkoopverhaal. Het kan toch niet zo zijn dat de inspectiedienst die straks boetes uitdeelt, gaat bepalen welke spullen we moeten kopen? Als we extra moeten opletten bij het opbouwen van een rolsteiger ondersteun ik dat van harte, maar dan wel graag in overleg.”

Buknorm voor strikken van veters?

Eventjes los staan op een steiger? De Vente ziet het probleem niet. “Nergens blijkt uit dat ongelukken met rolsteigers plaatsvinden tijdens de opbouw. En over hoe hoog hebben we het nou helemaal? Bovendien is veilig werken een verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers. Gaat de inspectiedienst ons straks ook vertellen hoe ver je mag bukken om je veters te strikken?”

Adri Frijters is veiligheidsadviseur. Jarenlang werkte hij bij het inmiddels opgedoekte, Arbouw mee aan de regels voor rolsteigers. De kritiek van De Vente kan hij niet goed plaatsen.

“Eenzijdig opgesteld? OnderhoudNL koos er in het nabije verleden zelf voor zich terug te trekken uit dit overleg. De kosten vallen bovendien mee. Je hoeft niet altijd compleet nieuwe steigers te kopen.”

Nieuwe steigers sneller op te bouwen

De nieuwe regels verhogen volgens Frijters wel degelijk de veiligheid. “Niet zo hoog? Rolsteigers kunnen tot 20 meter hoog worden opgebouwd. Bovendien vang je op deze manier twee vliegen in één klap. Met de nieuwe systemen (zoals een heel frame) wordt de kans op ongelukken ook tijdens het gebruik kleiner. Je kunt namelijk geen onderdelen (schoren) meer weglaten. Dat maakt steigers automatisch stabieler.”

Op bouwplaatsen komt Frijters vaak halve systemen tegen. “Geregeld laat ik ze afbreken.”

Dan de fabrikant. Hoe kijkt hij naar de discussie? Zijn het inderdaad vooral producenten die van deze regels profiteren.

“Nonsens”, denkt Henry Dijksma, productmanager bij rolsteigerbouwer Altrex. “Deze regels hebben wij niet bedacht. Die komen uit de koker van de Inspectie SZW. Aanvankelijk zaten wij hier ook niet op te wachten. Maar nu blijkt als bijkomend voordeel dat rolsteigers ook sneller op te bouwen zijn.”

Dijksma stelt dat de meeste rolsteigers gemiddeld genomen niet hoger zijn dan 8 meter. “Maar een val vanaf 3 meter hoogte kan ook al levensgevaarlijk zijn.”

Aanschaffen, boete riskeren of met list komen

De vraag naar extra veiligheid neemt toe, signaleert Dijksma. “Maar nog lang niet iedereen is voorbereid op de nieuwe regels.”

Dat kan schilders en andere rolsteigergebruikers op boetes komen te staan, weet Peter Hecker, secretaris van de Vereniging van Steigerwerken, hoogwerkers en betonbekistingsbedrijven (VSH).

“Hoe hij de regels interpreteert? Er mag geen valgevaar zijn. Je moet de meest veilige oplossing kiezen. Excuses of verzachtende omstandigheden zijn er eigenlijk niet. Maar het is niet zo dat gebruikers verplicht spullen moeten kopen bij de vijf fabrikanten die bij de inspectiedienst bekend zijn.”

De Inspectie SZW bevestigt dat. “De verandering betekent niet dat alleen op de beschreven wijze aan de doelvoorschriften kan worden voldaan. Wanneer de gebruiker in staat is om op een andere aantoonbare manier hetzelfde beschermingsniveau te bieden, dan is men daar vrij in. Maar bij de oude opbouwmethode is de kans groot dat het valgevaar niet afdoende wordt afgedekte bij constatering van valgevaar doen wij geen concessies. In dat geval leggen we het werk stil, of volgt een boetes. In het najaar van 2018 zijn we van plan om een grootschalige bouwactie te organiseren.”