Feit is dat op steeds meer bouwplaatsen buitenlandse werknemers rondlopen. Ze zijn veelal afkomstig uit Polen, Portugal, Oekraïne of Bulgarije. Feit is ook dat maar weinigen de Nederlandse taal machtig zijn. Een ander feit is dat het aantal ongelukken in de bouw de laatste jaren fors toeneemt. Maar hebben die zaken inderdaad met elkaar te maken? Charles Verhoef, voorzitter van Zelfstandigen Bouw, meent van wel. Niet voor niets stuurde hij onlangs een brandbrief aan minister Ollongren, die over veiligheid op bouwplaatsen gaat, met het verzoek om buitenlandse werknemers te verplichten over enige basiskennis van de Nederlandse taal te beschikken: “We wonen in Nederland. De meeste Nederlandse bouwvakkers zijn bovendien geen tweede taal machtig. Dan is het in het belang van de veiligheid toch niet zo vreemd dat je eisen aan buitenlanders stelt? Voor mij is het klip en klaar dat communicatieproblemen leiden tot onveilige situaties. Cijfers van de Inspectie SZW tonen dat ook aan.”
Paul Muller, directeur van Tecline en Bouwgenius, twee grote detacheerders in de bouw en techniek, bestrijdt de visie van Verhoef. “Ik ken geen onderzoeken die bevestigen dat het aantal ongevallen toeneemt door de extra inzet van buitenlands personeel. Wij hebben heel veel ervaring met het plaatsen van goede vaklieden uit genoemde landen. En neem van mij aan: met duidelijke instructies en goede afspraken voorkom je de meeste ongelukken. Dat hoeft helemaal niet in het Nederlands, maar kan prima in het Engels of het Duits. Wij zorgen er altijd voor dat de mensen die wij inzetten één van die talen machtig is.
Er is een schreeuwend tekort aan goede vaklui in Nederland. We kunnen dus niet zonder al die vakmensen uit het buitenland?
Muller: “Juist. De bouw en techniek in Nederland hebben een enorm probleem als we deze mensen niet kunnen inzetten. Ik ben dus ook geen voorstander van het opwerpen van drempels zoals een taalcursus of een extra certificaat. Want dan kiezen veel van deze vaklui gewoon voor een ander land dan Nederland. Het werk ligt overal voor het oprapen. Ze kunnen zo aan de slag in Duitsland, Engeland, Brazilië en zelfs Afrika.” Verhoef: “Ik geloof niet dat we deze mensen zo hard nodig hebben. Voor de crisis werkten er veel meer mensen in de bouw dan nu. Er zijn nog steeds heel veel werkloze bouwvakkers van 50+. Laten we die eerst weer aan het werk helpen. Maar dat vinden grote bouwers en opdrachtgevers te duur. Daarom kiezen ze voor buitenlandse werknemers.”
Zijn Nederlandse werknemers inderdaad duurder dan buitenlandse werknemers?
Muller: “Dat klopt niet. Dat roepen de vakbonden alleen maar om hun achterban te paaien. Het is preken voor eigen parochie. EU-werknemers, zoals wij ze noemen, vallen onder dezelfde CAO als Nederlands personeel. Dat is al jaren zo, maar er wordt niet op gecontroleerd en niet op gesanctioneerd. En iedereen die nog durft te roepen dat buitenlanders Nederlandse vaklui van de markt verdringen, heeft een enorm bord voor zijn kop. Hoe kun je iemand verdringen als er sprake is van zulke krapte? Het klopt dat de prijzen stijgen en zzp’ers weer een normaal tarief kunnen vragen. Maar dat is niet de schuld van buitenlandse werknemers.” Verhoef: “Het gaat mij om de veiligheid op de bouwplaats. Die is hier in het geding. Sterker nog: omdat de bouw zo onveilig is, staan Nederlandse jongeren niet bepaald te trappelen om in deze sector aan het werk te gaan.”
Zelfstandigen Bouw heeft minister Ollongren een brandbrief gestuurd. Heeft u daarnaast ook contact gezocht met bouwbedrijven of detacheerders?
Verhoef: “Nee. Wij zijn van mening dat de minister verantwoordelijk is voor de veiligheid op Nederlandse bouwplaatsen en dat zij daarom nu aan zet is. Het heeft naar mijn mening geen zin om met de grote bouwers of detacheerders te praten, want van hen verwacht ik geen oplossing. Binnenkort organiseert Bouwend Nederland weer de Bewust Veiligdag. Niet meer dan een doekje voor het bloeden. Het blijft bij mooie woorden. Als ze echt iets aan de veiligheid zouden doen, zouden ze ons initiatief steunen.”
Muller: “Wij doen al heel veel aan veiligheid. Al onze mensen hebben een meldingsplicht. Onveilige situaties moeten bij de direct leidinggevenden worden gemeld. Nogmaals: een taalcursus zal de tekorten doen oplopen en weinig voor de veiligheid betekenen. Heus, er zal nu echt wel een keer iets misgaan doordat de communicatie in het Engels of Duits niet helemaal soepel verloopt. Wat mij ook opvalt is dat er in de ons omringende landen een veel duidelijker hiërarchische structuur is. Een chef is daar ook echt een chef en mensen luisteren naar zo iemand. In Nederland wordt veel meer gepolderd en gediscussieerd. Dat kan ook verwarrend werken. Dus: met heldere afspraken en een duidelijke instructie los je al veel op.”
