Aardgasvrij. Tien jaar geleden dacht nog geen school erover na, maar nu lijkt het steeds meer een trend te worden. Toch is het een flinke uitdaging, want veel schoolgebouwen zijn tochtig, hebben een slecht binnenklimaat en zijn verouderd. En dan moet je dat ook nog eens gaan uitvoeren in tijden van torenhoge bouwkosten. Veel scholen komen bij het vinden van een aannemer nu al in de knel, schreef Cobouw al eerder.

Óók circulair

Basisschool De Kameleon in Zwanenburg doet daar nog een schepje bovenop. De school wil niet alleen gasloos worden, maar óók circulair. Dat betekent dat er straks niet alleen zonnepanelen op het dak van de school liggen, of een warmtepomp aanwezig is, maar dat het materiaal ook nog eens beschikbaar is voor hergebruik.

De Kameleon is weliswaar uitgekozen als een van de elf gelukkige schoolgebouwen in Nederland die subsidie ontvangt van de overheid voor hun transitie naar gasloos (totaal 350.000 euro), toch is het een flinke opgave. Vooral als je ook nog eens een proeftuin bent voor andere scholen.

Van een gezonde school naar aardgasvrij

“Juist omdat we een voorbeeld zijn, willen we laten zien dat er veel mogelijk is”, vertelt schooldirecteur Wendy Veldhuizen enthousiast, in het nog ‘oude’ schoolgebouw dat later dit jaar op de schop gaat. “Het past ook mooi bij onze visie en het onderwijs dat wij geven. We zijn altijd al een ‘gezonde school’ geweest, gericht op duurzaamheid. Daarom hebben we gekozen om niet alleen gasloos te worden, maar ook circulair.”

C-Creators, een stichting in de metropoolregio Amsterdam gemeentes en schoolbesturen ondersteunt met hun circulaire ambities, helpt De Kameleon in deze opgave. De stichting weet ook dat energieneutraal en circulair niet altijd een makkelijke combinatie is.

“Wil je zoveel mogelijk materiaal uit de bestaande school hergebruiken en gaan renoveren? Dat kan, maar dat betekent wel dat je moet gaan inleveren op je isolatieniveau. Of kies je voor een volledig nieuw gebouw? Dat kan ook, maar dan maak je minder gebruik van bestaand materiaal. Dit zijn lastige afwegingen die we nu aan het maken zijn”, legt Dannel van C-Creators uit.

Langer voortraject

Het aanloop- en voorbereidingstraject neemt daardoor een stuk langer in beslag dan van te voren verwacht. Vorig jaar juni is er al mee begonnen, en pas dit voorjaar denken de partijen belangrijke beslissingen te nemen, zoals: wordt het volledig nieuwbouw? Gedeelte nieuw en renovatie? Of volledige renovatie?

“Het is niet een geval van: je bedenkt iets, er komt een architect en hup, we gaan het tekenen. Er komt zoveel meer bij kijken”, verklaart Veldhuizen. “Bovendien gaat het om zaken waar je als schoolbestuur helemaal niets van af weet. Daarom is het ook zo van belang dat C-Creators ons helpt. We hebben workshops gedaan, veelvuldig overleg gehad. Zo word je er veel bewuster van wat er allemaal bij komt kijken.”

Veel bestaand materiaal?

Want ook op circulair niveau zijn de afwegingen ingewikkeld, vervolgt Dannel. “Aan de ene kant wil je een gebouw maken met zoveel mogelijk bestaand materiaal, maar aan de andere kant wil je ook een school die in de toekomst nog hergebruikt kan worden”, legt hij uit.

Een honderd procent circulaire school is, zo weten de partijen nu al, niet haalbaar. “Nee, helaas niet”, geeft Dannel toe. “Maar we willen wel op zo’n hoogwaardig mogelijke manier hergebruiken. Daarom hebben we een materiaalanalyse gedaan, om te kijken welke materialen we het beste kunnen laten staan en welke we eruit halen.”

Modulair

Daarnaast is de wens dat het gebouw ook modulair wordt. Dat er ruimtes zijn die gedeeld kunnen worden, dat de inrichting compleet anders wordt dan een ‘traditionele’ school. “We willen een communityschool zijn, een die een buurtfunctie heeft. Dat er een grote gemeenschappelijke ruimte komt, met een kookeiland. Waar niet alleen overdag gebruik van wordt gemaakt, maar waar de buurt ook ’s avonds heen kan”, vertelt Veldhuizen glunderend. Ze ziet het al helemaal voor zich.

“Het is dus ook de bedoeling dat een muurtje makkelijk verplaatst kan worden. En dat kinderen op een natuurspeelplein lekker vies mogen worden”, vult Dannel aan. “En wie weet komt er wel een groen dak voor de schooltuinen op het gebouw.”

Aanbesteding

In het voorjaar verwachten de partijen grote knopen te kunnen doorhakken. Dan gaat er ook een aanbesteding uit en hopen ze een aannemer te vinden. Dat laatste is nog wel een zorgpuntje. In deze tijden van hoge bouwkosten en hoogconjunctuur worstelen veel schoolgebouwen met het vinden van een bouwer. “Ja, dat is wel een zorg die ik heb”, geeft de C-Creator toe. “Maar je kunt ook niet wachten. De Kameleon heeft nou eenmaal nieuwe huisvesting nodig. Dus we kunnen het niet rekken totdat de bouwkosten weer omlaag gaan.”

Toch heeft hij er wel vertrouwen in dat het goed komt. “In deze tijd zoekt men mooie projecten uit. En dit is een project waarmee je kunt pionieren. Bovendien worden er in de toekomst nog veel meer van dit soort schoolgebouwen gerealiseerd. Dus het kan daarom ook een project zijn dat juist héél interessant is voor bouwers.”

Geld verdienen

Het is nu even investeren, vervolgt hij, maar als je dat nu doet, kun je er in latere tijden juist geld mee verdienen. “Dat zou een prikkel kunnen zijn om je juist wél in te schrijven voor dit project.” Veldhuizen vult aan: “Het wordt een prachtig gebouw, volledig klaar voor de toekomst, wie wil dat nou niet bouwen?”, glimlacht ze.

Hoe lang de bouw van De Kameleon in beslag gaat nemen, is nog niet bekend. Dat hangt af of er wordt gekozen voor volledige nieuwbouw of renovatie.