De zorg van verzekeraars wordt onder andere ingegeven door onderzoeken die de oorzaak van de geruchtmakende brand in de Londense Grenfell-toren leggen bij het kunststof isolatiemateriaal achter de gevelplaten. Producenten van de bewuste materialen vinden dit te kort door de bocht. Zij wijzen erop dat de Nederlandse overheid al zeer strenge eisen stelt aan constructies en bouwmaterialen. Daarnaast weerspreken ze dat de keuze van het isolatiemateriaal bepalend zou zijn voor de brandveiligheid van een gebouw, zoals ook werd gesuggereerd in een uitzending van BNN/VARA’s onderzoeksprogramma Zembla.
Constructie
“Isolatie speelt een verwaarloosbare rol bij branden”, zegt Jan Noordegraaf namens Stybenex, de branchevereniging van Nederlandse fabrikanten van piepschuimproducten (EPS). “In gevels zit het isolatiemateriaal ten slotte tussen steen en cement. Bij een brand zal eerst de inventaris – gordijnen, houten kozijnen, meubilair – gaan branden. Vervolgens brandt de constructie en uiteindelijk ook de isolatie.”
André Meester, woordvoerder van de Nederlandse Vereniging van Polyurethaan Hardschuim- fabrikanten (NVPU): “De brandveiligheid van een gebouw wordt bepaald door tal van factoren. Zoals door vluchtroutes, compartimentering, brandoverslagvoorzieningen en de constructie. De brandeigenschappen van de constructie worden bepaald door het samenstel van de constructie en zijn niet terug te brengen tot één enkel materiaal zoals isolatie.”
“Het isolatiemateriaal is natuurlijk nooit de oorzaak van een brand”, erkent Oscar van Elferen, woordvoerder van het Verbond van Verzekeraars. “Maar het is wel een belangrijke vervolgfactor. We maken ons hier dan ook grote zorgen over. Vooral omdat we zien dat het massaal wordt gebruikt. Wij komen de meest brandbare gevelbeplating tegen.”
Regelgeving
Volgens de verzekeraars ontstaan veel branden omdat de huidige regelgeving voor materiaalgebruik tekortschiet. Ook de kennis over de verwerkte materialen is vaak onvoldoende, zegt Van Elferen. “EPS, PUR en PIR zijn gewoon heel brandbaar. Een verbod op deze materialen gaat wat ons betreft te ver. Maar de overheid moet wel duidelijk aangeven welk materiaal wanneer gebruikt mag worden. Materiaal dat geen brandklasse A – dat wil zeggen: onbrandbaar – heeft, moet eerst goed getest worden in de praktijk.”
Verder moet de overheid duidelijk aangeven welke gevelbeplating mag worden gebruikt, zeker in hoogbouw, menen de verzekeraars. “Er zijn nu geen voorschriften of bouwbesluiten waarin staat dat brandbaar isolatiemateriaal niet mag worden gebruikt. In de huidige bouwregelgeving wordt nog onvoldoende rekening gehouden met tijdelijke en nieuwe ontstekingsbronnen, zoals installatiedoorvoeren door het dak. Op bedrijventerreinen zien we vaak bovenwoningen in panden met soms zeer brandbare isolatieplaten. Ook zien we dat veel woningen worden voorzien van een dakconstructie met isolatie van polystyreen, oftewel piepschuim. Een zeer brandbare isolatie. Deze dakconstructie bij rijtjeshuizen zorgt er soms voor dat niet alleen de woning zelf brandschade oploopt, maar ook de hele verdere rij aan woningen. De brand verplaatst zich dan via deze dakconstructie.”
Verzekeraars kunnen zulke constructies niet voorkomen. Zij verschijnen pas op het toneel als een gebouw voltooid is en staan dan voor een voldongen feit. “We kunnen dan alleen nog constateren dat er niet voor het meest brandveilige materiaal is gekozen.”
Materiaalkeuze
Maar de materiaalkeuze maakt het verschil niet, betoogt Andre Meester (NVPU): “Recente realistische testen op gevels naar het verloop van de Grenfell-brand wijzen uit dat het soort isolatiemateriaal niet bepalend is geweest voor het brandverloop en de catastrofale gevolgen. Met andere woorden: met ‘onbrandbaar’ isolatiemateriaal in dezelfde gevel had de brand hetzelfde verloop gehad. Tal van onafhankelijke onderzoeken tonen aan dat niet het isolatiemateriaal bepalend is voor de brandveiligheid maar de constructie waarin deze wordt toegepast. Het is ook aangetoond dat ‘beter’ geclassificeerd isolatiemateriaal niet per definitie tot een betere brandveiligheid leidt. De suggestie dat ‘onbrandbaar’ isolatiemateriaal altijd tot de hoogst haalbare veiligheid leidt is dus niet correct.”
Mineraal isolatiemateriaal
Jan Noordegraaf (Stybenex) vindt dat de kunststof isolatiematerialen ten onrechte in een kwaad daglicht worden gesteld. Minerale isolatiematerialen zijn volgens hem even brandbaar. Hij toont voorbeelden van in lichterlaaie staande gevels waar isolatie van minerale samenstelling is gebruikt. Ook laat hij foto’s laten zien van trucks belanden met minerale isolatiewol die branden als een fakkel. Niet het isolatiemateriaal zelf, maar de manier waarop het in de bouw is verwerkt, kan voor problemen zorgen, stelt Noordegraaf. “Isolatie moet altijd volgens de voorschriften worden toegepast. Dat geldt ook voor het onderhoud van gebouwen. Inclusief het herstel van bijvoorbeeld beschadigde of doorboorde muren.”
Meester onderschrijft dat. “Het is wel realistisch om te stellen dat er in de bouw regelmatig niet conform ontwerp of voorschriften wordt gebouwd. Doordat voldoende controle ontbreekt wordt dit ook niet tijdig ontdekt en hersteld. Dit geldt overigens voor de bouw in het algemeen en niet voor isolatiemateriaal alleen. Als brancheorganisatie zijn we daarom voorstander van de ophanden zijnde Wet kwaliteitsborging. Want die zal ertoe zal leiden dat prestaties ‘as built’ door de bouwer aantoonbaar moeten worden gemaakt.”
Voorlopig is het laatste woord over de brandbaarheid van kunststof isolatiematerialen en aanpassing van de regelgeving nog niet gezegd. Stybenex en het Verbond van Verzekeraars hebben een overleg opgestart om de problemen gezamenlijk aan te pakken. De Tweede Kamer organiseerde eerder deze maand voor alle partijen een hoorzitting over het onderwerp.
