De schilferige, veelkleurige bast van de platanen en de geelgroene bladeren van deze boomsoort inspireerden hem uiteindelijk bij het ontwerp van de gevel voor de vier woonblokken die er inmiddels staan. Een soort camouflageprint, omschrijft hij zelf. Aan de ene kant gaan die blokken daardoor enigszins op in de parkachtige omgeving “maar ze staan er ook heel duidelijk wél.” Hij houdt er wel van, om een gebouw wat te versieren, zegt De Jong. “Zo’n toevoeging kan een verrijking zijn. Het zorgt dat bewoners zich kunnen identificeren met hun woning.”
Typische wederopbouwwijk
In dit geval ziet hij dat als een herkansing. “De Europawijk is een typische wederopbouwwijk. Op deze plek stonden portiekflats, die zijn gesloopt. De wederopbouw kenmerkte zich natuurlijk door het rationele karakter, en het generieke. Maar de wijk krijgt nu een herkansing door sloop en nieuwbouw; dat brengt verandering in de wijk teweeg. Het leek ons mooi om in die herkansing nu niet voor het generieke, maar juist voor het specifieke te kiezen en iets ‘Haarlems’ te ontwerpen.”
Parkachtige omgeving
Dat typisch Haarlemse ziet hij onder meer in de setting waarin deze woningen staan: “Parkachtig. Het zijn vier losse objecten in een parkachtige omgeving. Haarlem staat bekend om de prachtige parken.” Bovendien: De ‘eieren’, zoals de architect zijn ovalen woonblokken aanduidt, zijn ontworpen als hofjes, met een open binnenterrein. “Wonen in hofjes hoort bij Haarlem. Die traditie wilden we voortzetten.”
Ei-vormige woonblokken
De ei-vormige woonblokken hebben daken die naar binnen toe schuin aflopen om genoeg licht in de binnenhoven te brengen. Elke woning heeft een privétuin, die met hagen van de buren is afgescheiden. Het landschapsontwerp is van Boto van der Meulen. Uiteraard zijn de oude platanen in dat ontwerp opgenomen. De Jong: “Prachtig toch, dat je bij een nieuw huis al een volgroeide plataan bij je woning hebt.” Er zullen ook Japanse kersenbomen worden geplant rondom de woonblokken. “Ook al bloeien ze maar kort, ze knallen zo geweldig met hun kleur. Dat is genieten.”
Gemeenschappelijke tuin
Rondom elk blok ligt een tuin, die gemeenschappelijk eigendom is van de bewoners. “Je kunt dus in je privétuin zitten maar ook voor het meer collectieve karakter kiezen en aan de buitenkant van het ‘ei’ je kleedje neerleggen.” De bergingen zijn mee-ontworpen en bevinden zich bij de entree van elk woonblok. Daardoor blijft de binnentuin zo veel mogelijk gevrijwaard van allerlei bouwsels en het hofachtige karakter behouden. Van de vier ‘eieren’ bestaan de middelste twee uit koopwoningen, een derde is sociale huur en het woonblok op de kop bestaat uit zorgwoningen beneden, en aparte bovenwoningen. “Die hebben hun voordeur als enige aan de zijde van de binnenhof.”
Vriendelijke bakstenen
Architectenbureau Heren 5 kent een groot aantal ‘bakstenenfreaks’, waar De Jong zichzelf ook onder schaart. Ook bij dit project koos voor hij baksteen. Hij ontwierp decoratieve ‘rijglijnen’ van staand metselwerk die de gevel een duidelijke indeling geven. In samenwerking met de producent werd een Belgische strengperssteen voorzien van een engobelaag. “Geglazuurde stenen krijgen snel een zakelijke uitstraling. Ik zocht iets vriendelijkers.”
Vlekken op gevel
Bij het engoberen van de bakstenen worden die voorzien van een gespoten kleipapje met kleurpigment. “Dat oogt zachter. Het is net niet helemaal dekkend.” De gele basisstenen kregen zo witte, lichtgroene en donkergroene varianten. Daarmee kon de metselaar vlekken samenstellen op de gevels. “Om aan te geven waar die vlekken precies moesten komen, gingen we met een spuitbus en een hoogwerker langs de gevel en spoten we lijnen om de posities van de vlekken aan te geven. Hartstikke leuk. Dat deden we gewoon op gevoel, intuïtief.” Waarbij wel werd gelet op de ligging: “Een vlek aan de noordkant van de gevel hebben we ingevuld met donkergroene stenen. Want lichte stenen zouden daar ook snel groen worden.”
Gebouw met een verhaal
Het is niet van belang of een voorbijganger direct opmerkt dat het gevelpatroon naar de bast van een plataan verwijst, zegt De Jong. Die achtergrondkennis is wel van belang voor de mensen die de gevel metselen, en diegenen die er gaan wonen, vindt hij. “Het is een gebouw met een verhaal. Als dat bekend is, als dat kwartje is gevallen, dan merk je dat mensen die erbij betrokken zijn dat erg leuk vinden. Of het nu om de metselaar of de uitvoerder gaat. Ze besteden erg veel liefde en aandacht aan het werk.”
De Plataan, Haarlem
Heren 5 Architecten en aannemer Thunnissen wonnen in 2014 een Design en Build competitie die door Pré Wonen was uitgeschreven voor deze locatie.
- Project: 84 woningen (54 eensgezinswoningen waarvan 36 koopwoningen, 16 zorgwoningen, 14 bovenwoningen).
- Locatie: Italiëlaan, Schalkwijk, Haarlem
- Oplevering: medio 2018.
- Ontwerpteam Heren 5 architecten: Merijn de Jong, Jan Klomp, Risko Reuvers, Tuan Tu.
- Aannemer/ontwikkelaar: Thunnissen Bouw.
- Landschapsontwerp: Boto van der Meulen.
- Metselwerk: Metselcombi VOF Volendam.
- Constructeur: Berkhout Tros.
Meer over gevels en daken >>
Lees ook:
