Gewoon uit nieuwsgierigheid: waarom ben je in vredesnaam steenhouwer geworden?

“Eigenlijk ben ik een beetje in het vak gerold. Tot tien jaar geleden werkte ik als floormanager in de Pieterskerk in Leiden. Daar was ik onder meer verantwoordelijk voor de organisatie van evenementen. Denk aan een vlooienmarkt, een concert en een tentamen van een school. Dat werk stopte echter en ik heb toen goed nagedacht over wat ik verder wilde gaan doen. Door mijn ervaring in de monumentale Pieterskerk ben ik monumenten extra gaan waarderen. Daarnaast sprak het ‘maakwerk’ me aan. Ik zag de evenementen in de kerk als echte producten: ik ordende de stoelen en het podium en de klant nam dat als een product af. Mijn vrouw kende iemand die steenhouwer was en zo kwam alles een beetje samen: mijn liefde voor monumenten, producten en het vak van steenhouwer.”

Op dat moment had je nog geen enkele ervaring?

“Klopt, daarom ben ik in Utrecht de opleiding tot steenhouwer gaan volgen, officieel heet de basisopleiding Natuursteen Restaureren. Dat betekende een jaar lang om de drie weken een dag naar school, en verder leren in de praktijk bij Bambam. Eerst aan de hand van een leermeester. En nadat ik had aangetoond bekwaam te zijn, bijvoorbeeld in het zagen van stenen en het hakken van letters, kon ik zelfstandig aan de slag. Inmiddels ben ik zelf leermeester. Weliswaar zonder leerling, maar ik zou nu iemand het vak mogen leren.”

Wat doet een steenhouwer eigenlijk?

“Het is fysiek werk, dat enorm veelzijdig en afwisselend is. De ene dag ben je bezig met een gescheurd of verzakt balkon, dan weer met een stoep, maar ook werk ik aan monumenten, bruggen, graf­stenen, noem maar op. Als het maar met stenen te maken heeft die gesteld of gerepareerd moeten worden. Ik beschouw het echt als een vak. Goed en netjes werken is voor mij daarbij belangrijker dan snel en veel.”

Kun je voorbeelden geven van boeiende projecten waaraan je hebt gewerkt?

“Het Wilhelmina Gasthuis, een voormalig ziekenhuis in Amsterdam, sprak me aan. Interessant is bijvoorbeeld dat zich veel ijzer in het pand bevindt. Als dat ijzer gaat roesten, drukt het de stenen als het ware kapot. In dat soort gevallen onderzoeken we eerst de oorzaak van de schade. We maken het ijzer vrij en schoon en repareren de schade aan de steen. Soms moet daar dan ook een smid bijkomen. Ik denk dat zo’n 80 procent van het werk daar bestaat uit het repareren van kapotte stenen door roestend ijzer. Daarnaast heb ik met veel plezier gewerkt op een oude Joodse begraafplaats in Amsterdam, om precies te zijn in Zeeburg. Vandalen hadden er een aantal graven vernield. Mijn taak was om een klein deel, maar nog altijd tientallen van die graven zo te herstellen dat mensen weer konden zien hoe het was geweest. Dat hield in dat ze overeind moesten worden gezet, gelijmd en gerepareerd. Je moet je voorstellen dat je dan als steenhouwer midden in een soort weiland aan het werk bent, best eenzaam, maar wel zo rustig dat je goed werk kunt leveren. Lekker je gang kunt gaan. Al ben ik daar wel eens met de auto weggezakt in de modder, ik kon geen kant meer op…”

Is elke steenhouwer hetzelfde?

‘Zeker niet, het zijn mensen van diverse pluimage, maar vooral met eigen specialisaties. Neem alleen al mijn collega’s bij Bambam. Er zijn er die heel precies letters kunnen uithakken, ik kan dat ook, maar je moet mij daar niet als eerste voor vragen. Ik kan meer met trappen die niet recht lopen, met bruggen en kade­blokken, verzakte stoepen, enzovoort. Het grovere werk zeg maar.”

Maar het zijn hoe dan ook allemaal mensen met een bijzondere voorliefde voor stenen?

“Met als gevolg dat een steenhouwer eigenlijk nergens meer rustig kan lopen zonder dat hem iets opvalt aan gebouwen. Een steenhouwersoog ziet altijd wel grappige of opvallende details. Zo staat er op een dak ergens in Leiden een stenen vaas met stenen fruit erin. Dat zijn dan appels en druiven en zo. Saillant detail is een van de peertjes. Dat is geen stenen vrucht, maar zo’n Philips peertje van steen, een lampje dus, met schroefdraad en al. Ergens anders valt je dan weer een stenen engel op een monument op, met een smartphone in zijn handen. Dergelijke details zijn eigenlijk knipoogjes van steenhouwers naar elkaar.”